Η βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα έχει ξεκινήσει, χάρη στις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη μείωση της περιεκτικότητας σε θείο των καυσίμων των πλοίων. Οι προτάσεις αναμένεται να μειώσουν τις εκπομπές διοξειδίου του θείου κατά ποσοστό έως και 90%, και τις εκπομπές λεπτών σωματιδίων κατά ποσοστό έως και 80%. Τα οφέλη για τη δημόσια υγεία θα κυμαίνονται από 15 έως και 34 δισεκατομμύρια ευρώ, ξεπερνώντας κατά πολύ το αναμενόμενο κόστος, το οποίο είναι της τάξεως των 2,6 έως 11.000.000.000 δισεκατομμυρίων ευρώ. Με σχεδόν το ήμισυ του πληθυσμού της Ευρώπης να ζει σε περιοχές στις οποίες δεν έχουν ακόμα εκπληρωθεί οι κοινοτικοί στόχοι για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα, η ατμοσφαιρική ρύπανση αποτελεί ένα από τα βασικά περιβαλλοντικά προβλήματα που απασχολούν τους πολίτες.
Όπως δήλωσε ο αρμόδιος για το περιβάλλον Επίτροπος, κ. Janez Potočnik:. «Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν σταματά στα σύνορα. Οι χερσαίες πηγές ρύπανσης έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της προσοχής των ρυθμιστικών αρχών για κάποιο χρονικό διάστημα και έχει έρθει πλέον η στιγμή για τον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών να επωμισθεί το εύλογο μερίδιο που του αναλογεί, κατά μείζονα δε λόγο στο βαθμό που οι επιπτώσεις για την ποιότητα του αέρα γίνονται αισθητές πολύ πέρα από τις παράκτιες περιοχές. Η πρόταση αυτή συνιστά σημαντικό βήμα προς τα εμπρός στην πορεία για τη μείωση των εκπομπών αερίων από τον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών ο οποίος αναπτύσσεται με ταχύτατους ρυθμούς. Θα βοηθήσει να επιλυθούν τα διαιωνιζόμενα προβλήματα ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα που εξακολουθούν να επηρεάζουν εκατομμύρια Ευρωπαίους. Αποτελεί μέρος ενός θεματολογίου ριζικής αναμόρφωσης που θα προετοιμάσει τον τομέα ώστε να αντιμετωπίσει τις αυριανές προκλήσεις».
Ο Αντιπρόεδρος, κ. Siim Kallas, πρόσθεσε τα εξής: «Η μεταφορά στο δίκαιο της ΕΕ των προτύπων που έχουν γίνει ομόφωνα αποδεκτά στο πλαίσιο του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (ΔΝΟ)( ΙΜΟ) θα αποτελέσει ένα βήμα στην πορεία για την περαιτέρω βελτίωση της διατηρησιμότητας των πλωτών μεταφορών. Είμαι πολύ ευτυχής που η πρόταση περιλαμβάνει σειρά βραχυπρόθεσμων και μεσοπρόθεσμων συνοδευτικών μέτρων σκοπός των οποίων είναι να βοηθήσουν τον κλάδο στην αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, ειδικά όσον αφορά το σχετικό κόστος».
Η προτεινόμενη νομοθεσία αναθεωρεί την οδηγία σχετικά με την περιεκτικότητα ορισμένων υγρών καυσίμων σε θείο και ενσωματώνει τα να πρότυπα του ΔΝΟ στο ενωσιακό δίκαιο για να εξασφαλιστεί η ορθή και εναρμονισμένη εφαρμογή τους από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Σύμφωνα με τις προτάσεις η μέγιστη επιτρεπόμενη περιεκτικότητα σε θείο των θαλάσσιων καυσίμων που χρησιμοποιούνται σε ευαίσθητες περιοχές όπως η Βαλτική Θάλασσα, η Βόρεια Θάλασσα και η Μάγχη θα μειωθεί από το προηγούμενο επίπεδο του 1,5% στο 0,1%, από την 1η Ιανουαρίου 2015. Σε άλλους τομείς μπορεί να επιτευχθεί ακόμη μεγαλύτερη μείωση, από 4,5% στο 0,5%, από την 1η Ιανουαρίου 2020.
Τα πλοία θα έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν ισοδύναμες τεχνολογίες, όπως τα συστήματα καθαρισμού των καυσαερίων, ως εναλλακτική λύση, αντί να χρησιμοποιούν καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο. Ανάμεσα στις άλλες σημαντικές αλλαγές που προτείνονται συγκαταλέγονται η περισσότερο ενοποιημένη διαδικασία υποβολής εκθέσεων και διεξαγωγής ελέγχων και η εναρμόνιση των διατάξεων για τη δειγματοληψία που εναρμονίζονται με τα διεθνή πρότυπα. Η πρόταση προβλέπεται να καθιερωθεί σταδιακά από το 2015 έως το 2020. Εν τω μεταξύ, η Επιτροπή θα λάβει, το 2012, σειρά μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων στο πλαίσιο της «Εργαλειοθήκης για τις Βιώσιμες Πλωτές Μεταφορές» με σκοπό την προώθηση των αειφόρων και ανταγωνιστικών θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων.
Μολονότι οι νέοι κανόνες θα δημιουργήσουν προκλήσεις για τους σχετικούς τομείς, η χρήση των εναλλακτικών τεχνολογιών μείωσης των εκπομπών θα περιορίσει σημαντικά το κόστος συμμόρφωσης και θα τονώσει τις καινοτομίες και την αποδοτικότητα των πόρων.
Η προτεινόμενη αναθεώρηση είναι μια προσπάθεια για την αντιμετώπιση των μόνιμων προβλημάτων ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα πριν από την ευρύτερη ανασκόπηση από την πλευρά της Επιτροπής της πολιτικής όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία προγραμματίζεται να γίνει πριν από το 2013. Η πρόταση βασίζεται στις διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερομένους και σε πολυάριθμες μελέτες σχετικά με το κόστος και τα οφέλη των σχεδιαζόμενων μέτρων και τις πιθανές επιπτώσεις τους στον κλάδο των θαλάσσιων μεταφορών.
Ιστορικό
Το αργό πετρέλαιο μετατρέπεται σε διυλισμένα καύσιμα, όπως η βενζίνη και το ντίζελ, και σε κατάλοιπα, όπως το μαζούτ (βαρύ πετρέλαιο) και η άσφαλτος. Τα πλοία χρησιμοποιούν παραδοσιακά αυτά τα είδη μαζούτ για την πρόωσή τους. Το μαζούτ μπορεί να έχει περιεκτικότητα σε θείο έως και 5%· σε σύγκριση με αυτό, η περιεκτικότητα σε θείο των καυσίμων που χρησιμοποιούνται στα φορτηγά ή επιβατικά αυτοκίνητα δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει 0,001 %.
Οι εκπομπές διοξειδίου του θείου προκαλούν την όξινη βροχή και παράγουν λεπτή σκόνη. Αυτή η σκόνη είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία, προκαλεί αναπνευστικές και καρδιαγγειακές νόσους και μειώνει το προσδόκιμο ζωής στην ΕΕ κατά διάστημα έως και δύο ετών.
Οι εκπομπές από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους όπως το θείο έχουν μειωθεί κατά τα τελευταία 20 χρόνια. Ωστόσο, η ΕΕ απέχει αρκετά από την επίτευξη του στόχου της, τα επίπεδα της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα να μην έχουν ουσιαστικές αρνητικές επιπτώσεις και να μην αποτελούν κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Εάν δεν αναληφθούν περαιτέρω πρωτοβουλίες, οι εκπομπές κατά τις θαλάσσιες μεταφορές θα μπορούσαν να υπερβούν το σύνολο των χερσαίων εκπομπών της ΕΕ έως το 2020, με βάση τις τρέχουσες τάσεις.
Η Επιτροπή θα προβεί σε εκτενή αναθεώρηση της στρατηγικής της ΕΕ για τον ατμοσφαιρικό αέρα έως το 2013 και θα προχωρήσει στη θέσπιση επειγόντων βραχυπρόθεσμων μέτρων για την επίλυση των μόνιμων προβλημάτων που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη στην προσπάθειά τους να συμμορφωθούν με τα πρότυπα ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα, ιδίως για την λεπτή σκόνη που είναι γνωστή με την ονομασία αιωρούμενα σωματίδια (PM), καθώς και για το όζον. Η παρούσα πρόταση για την ευθυγράμμιση της ποιότητας των καυσίμων των πλοίων με τα τελευταία πρότυπα που έχουν συμφωνηθεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό αποτελεί ένα τέτοιο άμεσο μέτρο.